Atasözleri tamamlayici bilgi

Atasözleri hakkında tamamlayıcı bilgi

konunun etiketleri:
Atasözü çeşitleri atasözleri anlamları atasözleri ne demek atasözleri araştırma ödevi

Atasözleri hakkında bilgi konusunun alt bölümünde bulunuyorsunuz
konunun baştarafı için
ATASÖZLERİ HAKKINDA BİLGİ tıklayın

C- TAMAMLAYICI BİLGİLER

BİRKAÇ BİÇİMDE BULUNAN ATASÖZLERİ:

Atasözlerinin donmus birer kalıp olduğunu söylemistik. Kimi atasözlerinin
birkaç kalıbı bulunduğunu da belirtmek gerekir. Bu kalıplardan her biri ayrı ayrı atalarsözü
olarak tanındığından değisiklikler donmus olma kuralına aykırı sayılamaz.

Örneğin:
Denize düsen yılana sarılır.
sözünün:
Denize düsen yosuna sarılır.
biçimi de vardır. Ama denize düsen balığa (ya da samana) sarılır gibi bir biçimi yoktur.
Ayağını yorganına göre uzat.
sözü ise, sözcüklerin sırası değismis olarak:
Yorganına göre ayağını uzat.
biçiminde de söylenir. Bu ikiden baska biçimde söylenmez.

BÖLGELERDE DEĞİŞİK BİÇİMLER

Kimi atasözleri, ayrı ayrı bölgelerde değisik biçimler almıs olabilir. Bu da yukarıdaki kuralın
bozulmus olması demek değildir. Bu gibi atasözlerinin bölgelerde kalıplasmıs özel biçimi var
demektir.
Örneğin:
Keskin sirke kabına zarardır.
Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır.
sözleri kimi bölgelerde:
Keskin sirke küpüne zarar.
Aç tavuk düsünde (rüyasında) darı görür
biçimlerindedir.

ÖZEL BİR AMAÇLA UZATMAK:
Kısa ve özlü olmak, atasözlerinin özelliklerinden olmakla birlikte (Bkz. 1, A, 2) kimi
atasözleri -baska bir özelliği sağlamak için- kavramı anlatmaya yetenden artık sözcük ile
söylenmis de olabilir:
El elden üstündür.
sözü, düsünceyi anlatmaya yeterken, buna:
arsa varıncaya kadar.
parçasının eklenmesiyle ikinci biçimde de kullanılan atasözü gibi.
Baska bir örnek: En kısa anlatım kılığını:
Ayıpsız yar olmaz.
kalıbı içinde bulunan sözün atasözü kimliğini almıs biçimi, daha uzun olarak:
Ayıpsız yar isteyen yarsız kalır.
Söz uzamıstır, ama o kısa anlatımlı kuru mantığın inandırıcılığını, etkinlik ve güzelliğini de
uzatma öğeleri sağlamıstır.

GENEL KURAL GİBİ OLANLAR:

Bütün atasözlerinin birer genel kural niteliğinde olduğunu yazmıstık. Bazı
atasözleri genel kural gibi söylenmis olduğu halde gerçekten genel kural değildir. Örneğin:

Kör ölür, badem gözlü olur; kel ölür, sırma saçlı olur.
Gelen gidene rahmet okutur.
sözlerinin genel kural oldukları söylenemez. Bu gibi sözlerde sık sık rastlanan durumların
genellestirilmis olduğu görülmektedir.
Genelliğine düsüncemizle sınır çizdiğimiz, her vakit değil zaman zaman böyle olduğunu
kabul ettiğimiz atasözlerinden kimisinin eski biçiminde bu genelliğin hangi kosula bağlı
bulunduğu söz içinde belirtilmistir. Nitekim bugün:
Suyu getiren de bir, testiyi kıran da.
biçiminde söylediğimiz atasözünün, 15. yüzyılda yazılmıs olan Atalar Sözü kitabındaki
biçimi sudur:
İyilik bilmeyen katında su getirenle senek sıyan biridir.