Atasözleri kavram özellikleri

Atasözleri kavram özellikleri

atasözleri hakkında bilgi konumuzun baş tarafında ulaşmak için tıklayın

Atasözleri hakkında bilgi

B- ATASÖZLERİ KAVRAM ÖZELLİKLERİ

Her atasözü bir genel kural, bir düstur niteliğindedir. Bu kural ve düsturlar baslıca asağıdaki
kavram bölükleri içinde bulunur. Baska bir deyisle atasözleri, kavram bakımından birkaç çesittir:
1- Sosyal olayların nasıl olageldiklerini -uzun bir gözlem ve deneme sonucu olarak- yansızca
bildiren atasözleri vardır:

Komsunun tavuğu komsuya kaz görünür.
Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
Araba kırılınca yol gösteren çok olur.
Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek içer... gibi.

2- Doğa olaylarının nasıl olageldiklerini -uzun bir gözlem sonucu olarak- belirten atasözleri
vardır:
Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.
Kork aprilin besinden, öküzü ayırır esinden.
Zemheride kar yağmadan kan yağması iyi.
Mart yağar nisan övünür, nisan yağar insan övünür ... gibi.
3- Toplumsal olayların nasıl olageldiklerini uzun bir gözlem ve deneme sonucu olarak
bildirirken bundan ders almamızı (açıkça söylemeyip dolayısıyla) hatırlatan atasözleri vardır:
Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
Öfke ile kalkan ziyan ile oturur.
Mahkeme kadıya mülk değil.
Sona kalan dona kalır. ... gibi.

Bu sözlerin altında istemelisin ki elde edesin, insan kendisini öfkeye kaptırmamalı... dersleri
bulunmaktadır.

4- Denemelere ya da mantığa dayanarak doğrudan doğruya ahlak dersi ve öğüt veren
atasözleri vardır:
Çirkefe tas atma, üstüne sıçrar.
Ayağım yorganına göre uzat.
Bugünkü isini yarına bırakma.
Yoldan kal, yoldastan kalma ... gibi.

5- Birtakım gerçekler, felsefeler, bilgece düsünceler bildirerek (dolayısıyla) yol gösteren
atasözleri vardır:

Bal bal demekle ağız tatlı olmaz.
Can bostanda bitmez.
Korkunun ecele faydası yoktur.
Tasıma su ile değirmen dönmez ... gibi.
6- Töre ve gelenekleri bildiren atasözleri vardır:

Dost basa bakar, düsman ayağa.
Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var.
Kızını dövmeyen dizini döver.
Kız besikte, çeyiz sandıkta ... gibi.

7- Kimi inanısları bildiren atasözleri vardır:
Kırk yılda bir ölet olur, eceli gelen ölür.
Ananın bahtı kızına.
Akacak kan damarda durmaz.
Baykusun kısmeti ayağına gelir... gibi.